Sztuczne nawadnianie pól
Irygacja – inaczej nawadnianie systemem melioracji, to system sztucznego nawadniania, polegający na dostarczaniu wody do gleby w celu znacznej poprawy warunków wegetacji uprawianych roślin.
Stosowana od czasów starożytnego Egiptu, Mezopotamii, Indii czy Chin, irygacja to najstarsza metoda sztucznego nawadniania pól. Dzięki niej możliwy był rozwój rolnictwa na szeroką skalę, oraz co za tym idzie rozwój całej cywilizacji ludzkiej.
Niezależnie od miejsca występowania, pradawne metody sztucznego nawadniania pól pozostawały niezmienne. Proces wyglądał następująco:
- Determinowano miejsce będące ujęciem wody
- Podnoszono poziom wody w zbiorniku
- Rozprowadzano wodę systemem wypoziomowanych kanałów zapewniających równomierne nawadnianie
Oczywiście każda kultura miała nieco inny proces technologiczny przeprowadzenia irygacji pól. Nie mniej jednak ogólna zasada działania pozostaje niezmienna bez względu na szerokość geograficzną.
Woda do sztucznego nawadniania pól
Źródłem wody mogą być naturalne zbiorniki wodne, takie jak rzeki, wody powodziowe, oraz sztuczne zbiorniki w postaci studni, kanałów a nawet ścieków.
Wykorzystanie ścieków do nawadniania pól nie było niczym przypadkowym. Nasi przodkowie nie generowali odpadków chemicznych i przemysłowych. Odchody i resztki pokarmu w kanałach ściekowych stanowiły cenne źródło mikro i makro elementów wzbogacających glebę. Tak nasycona ziemia rodziła pokaźne plony i wymagała mniej prac użyźniających.
Z biegiem czasu, ludzkość wynalazła bardziej zaawansowane, maszynowe rozwiązania pozwalające na bardziej ekonomiczną dystrybucję wody ze zbiornika na pole. Popularne deszczowanie roślin, to jeden z systemów nawadniania zbliżony do naturalnego opadu.
Jakość wody zaczęła odgrywać coraz większe znaczenie w nawadnianiu z wysokości techniką deszczowania. Opadająca na pola kapusty woda nie mogła już zawierać zanieczyszczeń ze ścieków.
Deszczowanie – Zalety i wady
Stosując deszczowanie, możemy się spodziewać efektu podlewania zbliżonego najbardziej do naturalnego nawadniania pola deszczem. Prawidłowe deszczowanie to świetna metoda sztucznego nawadniania pól.
Przy deszczowaniu roślin następuje zmywanie licznych szkodników, takich jak mszyce, przędziorki, pchełki. Stopień tego zmywania zależy od gatunku rośliny – najsilniejsze jest na bobiku, kapuście i burakach, znacznie słabsze na ziemniakach, lucernie i koniczynie.
Niestety nawadnianie deszczownią może mieć także skutki ujemne. Wykonywane zbyt często lub zbyt intensywnie niszczy strukturę gleby podczas deszczowania. Ilość wody, która powinna być dostarczona w ciągu okresu wegetacyjnego, jest ściśle zależna od:
– Potrzeb wodnych roślin
– Planowanego plonu
– Ilości opadów
– Stanu uwilgotnienia gleby
– Rodzaju gleby
– Systemu nawadniania
Ilość wody może wynosić od kilku do kilkunastu tys. m³/ha. Jednorazowe dostarczenie takiej ilości wody przekraczałoby maksymalną pojemność wodną czynnej warstwy gleby, dlatego normę dzieli się na dawki.
Rodzaje sztucznego nawadniania pól
Bruzdowe – nawadnianie gruntów ornych, polegające na wprowadzaniu wody do specjalnie wykonanych bruzd, z których przesiąka ona do gleby; stosowane przy utylizacji ścieków miejskich,
Podsiąkowe – sposób nawadniania użytków zielonych polegający na spiętrzaniu wody w rowach odwadniających, wskutek czego woda przesiąka do gleby powodując jej pełne nawilżenie,
Przesiąkowe (wgłębne) – doprowadzanie wody do głębszych warstw gleby za pomocą specjalnych rurociągów porowatych lub zaopatrzonych w otwory, a niekiedy za pomocą ciągów drenarskich lub drenów krecich; do takiego nawadniania można stosować wodę czystą lub wody ściekowe,
Stokowe – nawadnianie wodą spływającą cienką warstwą po powierzchni o określonym spadku, wsiąkającą po drodze w glebę,
Zalewowe – zalewanie warstwą wody około 20 cm pola podzielonego grobelkami na kwatery; stagnująca woda w kwaterze wsiąka w glebę, a jej nadmiar zastaje odprowadzony do rowów odwadniających; ten sposób nawadniania stosuje się prawie wyłącznie na użytkach zielonych.
Deszczowniane – nawadnianie pól za pomocą sztucznego deszczu wytwarzanego przez deszczownię,
Kroplowe – polegające na umiejscowieniu przy roślinach przewodów polietylenowych zaopatrzonych w dozatory kroplowe, przez które kroplami, grawitacyjnie lub niskociśnieniowo, przecieka woda lub woda z rozpuszczonym nawozem mineralnym; stosowane jest w uprawach szklarniowych i polowych oraz intensywnych sadach; jakość wody ma tu bardzo duże znaczenie – woda złej jakości powoduje pogorszenie wydatku wskutek częściowego lub całkowitego zablokowania emiterów,
Woda do nawadniania może być doprowadzana pod ciśnieniem grawitacyjnym lub wytworzonym mechanicznie (pompy).